Sandaang Damit

May isang batang mahirap.

Nag-aaral siya.

Sa paaralan ay kapansin-pansin angkaniyang pagiging walang-imik.

Malimit siyang nag-iisa.

Laging nasa isang sulok.

Kapagnakaupo na’y tila ipinagkit.

Laging nakayuko, mailap ang mga mata, sasagot lamangkapag tinatawag ng guro.

Halos paanas pa kung magsalita.

Naging mahiyain siya sapagkat maaga niyang natuklasang kaiba ang kaniyangkalagayan sa mga kaklase.

Ipinakita at ipinabatid nila iyon sa kaniya.

Mayayamansila.

Magaganda at iba-iba ang kanilang damit na pamasok sa paaralan.

Malimit nilasiyang tuksuhin sapagkat ang kaniyang damit, kahit nga malinis, ay halatang luma na,palibhasa’y kupasin at punung-puno ng sulsi.

Ilarawan ang pisikal at emosyunal na kalagayan ng batang babae.

Kapag oras na ng kainan at labasan na ng kani-kanilang pagkain, halos ayaw niyangilitaw ang kaniyang baon.

Itatago niya sa kandungan ang kaniyang pagkain, pipiraso ngpakonti-konti, tuloy subo sa bibig, mabilis upang hindi malaman ng mga kaklase angkaniyang dalang pagkain.

Sa sulok ng kaniyang mata ay masusulyapan niya ang mgapagkaing nakadispley sa ibabaw ng pupitre ng mga kaklase: mansanas, sandwiches,kending may iba-ibang hugis at kulay na pambalot na palara.

Ang panunukso ng mga kaklase ay hindi nagwawakas sa kaniyang mga damit.

Tatangkain nilang silipin kung ano ang kaniyang pagkain at sila’y magtatawanan kapagnakita nilang ang kaniyang baon ay isa lamang pirasong tinapay na karaniwa’y walangpalaman.

Kaya lumayo siya sa kanila.

Naging walang kibo.

Mapag-isa.

Ang nangyayaring ito’y hindi naman lingid sa kaniyang ina.

Sa bahay ay di minsano makalawa siyang umuuwing umiiyak dahil sa panunukso ng mga kaklase, at siya’ymagsusumbong.

Mapapakagat-labi ang kaniyang ina, matagal itong hindi makakakibo,at sabay haplos nito sa kaniyang buhok at paalong sasabihin sa kaniya, hayaan mosila anak, huwag mo silang pansinin, hamo, kapag nakakuha ng maraming pera angiyong ama, makakapagbaon ka na rin ng masasarap na pagkain, mabibili na rin kita ngmaraming damit.

At lumipas pa ang maraming araw.

Ngunit ang ama’y hindi pa rin nakapag-uwi ngmaraming pera kaya ganoon pa rin ang kanilang buhay.

Ngunit ang bata’y unti-unting nakaunawa sa kanilang kalagayan.

Natutuhan niyang makibahagi sa malaking suliraninng kanilang pamilya.

Natutuhan niyang sarilinin ang pagdaramdam sa panunukso ng mgakaklase.

Hindi na siya umuuwing umiiyak.

Hindi na siya nagsusumbong sa kaniyang ina.

Sa kaniyang pagiging tahimik ay ipinalalagay ng kaniyang mga kaklase na siya’ykanilang talun-talunan kaya lalong sumidhi ang kanilang pambubuska.

Lumang damit.

Dimasarap na pagkain.

Mahirap.

Isinalaksak nila sa kaniyang isip.

Hanggang isang araw ay natuto siyang lumaban.

Sa buong pagtataka nila’y bigla na lamang nagkatinig ang mahirap na batangbabaeng laging kupasin, puno ng sulsi, at luma ang damit, ang batang laging kakauntiang baong pagkain.

Yao’y isa na naman sanang pagkakataong walang magawa angkaniyang mga kaklase at siya na naman ang kanilang tinutukso.”

Alam n’yo,” aniya sa malakas at nagmamalaking tinig, “ako’y may sandaang damit sabahay.”

Nagkatinginan ang kaniyang mga kaklase, hindi sila makapaniwala.”

Kung totoo ya’y ba’t lagi na lang luma ang suot mo?”Mabilis ang naging tugon niya, “Dahil iniingatan ko ang aking sandaang damit.

Ayokong maluma agad.”

“Sinungaling ka! Ipakita mo muna sa’min para kami maniwala!” Iisang tinig na sabinila sa batang mahirap.”

Hindi ko madadala rito.

Baka makagalitan ako ni Nanay.

Kung gusto n’yo’y sasabihinko na lang kung ano ang tabas, kung ano ang tela, kung ano ang kulay, kung may laso obulaklak.”

At nagsimula na nga siyang maglarawan ng kaniyang mga damit.

Ayon sa kaniya’ymay damit siya para sa iba-ibang okasyon.

May damit siyang pambahay, pantulog,pampaaralan, pansimbahan, at iba pa.

Naging mahaba ang kaniyang pagkukuwento.

Paano’y inilarawan niya hanggangkaliit-liitang detalye ang bawat isa sa kaniyang sandaang damit.

Tulad halimbawa ngisang damit na pandalo niya sa pagtitipon.

Makintab na rosas ang tela nito na sinabugan ng pinaggupit-gupit na mumunting bulaklak at makikislap na rosas at puting abaloryo.

Bolga ang manggas.

May tig-isang malaking laso sa magkabilang balikat.

Hanggangsakong ang haba ng damit.

O kaya’y ang kaniyang dilaw na pantulog na may prutas sa kuwelyo, manggas, atlaylayan.

O ang kaniyang puting pansimba na may malapad na sinturon at malalakingbulsa.

Mula noo’y naging kaibigan niya ang mga kaklase.

Ngayo’y siya ang nagingtagapagsalita at sila naman ang kaniyang tagapakinig.

Lahat sila’y natutuwa sa kaniyangkuwento tungkol sa sandaang damit.

Nawala ang kaniyang pagkamahiyain.

Nagingmasayahin siya bagaman patuloy pa rin ang kaniyang pamamayat kahit ngayo’ynabibigyan nila siya ng kapiraso ng kanilang baong mansanas o sandwich, isa o dalawangkendi.

Ngunit isang araw ay hindi pumasok sa klase ang mahirap na batang babaeng maysandaang damit.

Saka ng sumunod na araw.

At nang sumunod pa.

At pagkaraan ng isanglinggong hindi niya pagpasok ay nabahala ang kaniyang mga kaklase at guro.

Isang araw ay nagpasya silang dalawin ang batang matagal na lumiban sa klase.

Angnatagpuan nilang bahay ay sira-sira at nakagiray na sa kalumaan.

Sumungaw ang isang babaeng payat, iyon ang ina ng batang mahirap.

Pinatuloysila at nakita nila ang maliit na kabuuan ng kabahayan na salat na salat sa anumangmarangyang kasangkapan.

At sa isang sulok ay isang lumang teheras at doon nakaratayang batang babaeng may sakit pala.

Ngunit sa mga dumalaw ay di agad ang maysakitang napagtuunang-pansin kundi ang mga papel na maayos na maayos na nakahanayat nakadikit sa dingding na kinasasandigan ng teheras.

Lumapit sila sa sulok na yaonat nakita nilang ang mga papel na nakadikit sa dingding ay ang drowing ng bawat isasa kaniyang sandaang damit.

Magaganda, makukulay.

Naroong lahat ang kaniyangnaikuwento.

Totoo’t naroon ang sinasabi niyang rosas na damit na pandalo sa pagtitipon.

Naroon din ang drowing ng kaniyang pantulog, ang kaniyang pansimba, ang sinasabiniyang pamasok sa paaralan na kailanma’y hindi nasilayan ng mga kaklase dahil ayon sakaniya’y nakatago’t iniingatan niya sa bahay.

Sandaang damit na pawang iginuhit lamang.

by Fanny Garcia